Σκεφτήκατε ποτέ πόσες φορές την ημέρα καταπίνουμε; Εκατοντάδες φορές! Η άτυπη κατάποση είναι μια διαταραχή που εμφανίζεται συχνά στα παιδιά και, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να συνεχίσει και στην ενήλικη ζωή.

Η διαδικασία της κατάποσης ακολουθεί τρεις φάσεις: την στοματική, τη φαρυγγική και την οισοφαγική. Η άτυπη κατάποση εντοπίζεται στο αρχικό στάδιο, δηλαδή στη φάση της στοματικής, και αφορά κυρίως τη δυσλειτουργία στην κινητικότητα της γλώσσας.

Κανονικά, όταν καταπίνουμε, η μπροστινή γλώσσα υψώνεται και πιέζει τα ούλα, ενώ η υπόλοιπη κάνει μια κυματοειδή κίνηση προς τον φάρυγγα, μεταφέροντας την τροφή. Τα χείλη παραμένουν κλειστά και δεν συμμετέχουν ενεργά σε αυτή τη λειτουργία.

Στην άτυπη κατάποση, η γλώσσα πιέζει τους άνω ή/και κάτω τομείς και κυνόδοντες ή προβάλλει ανάμεσα στα δόντια. Συχνά, το κάτω χείλος ή οι γωνίες των χειλιών σφίγγουν, προσπαθώντας να βοηθήσουν ή να αποτρέψουν τη διαρροή της τροφής. Αυτή η κατάσταση σχετίζεται συχνά με προβληματική τοποθέτηση της γλώσσας, γνωστή ως tongue thrust.

Από τα συμπτώματα της άτυπης κατάποσης ξεχωρίζουν το ανοιχτό στόμα, τα χείλη που δεν κλείνουν καλά, η λεπτή και σκασμένη επιδερμίδα στα χείλη, η λανθασμένη άρθρωση (κυρίως του ήχου «ρ» και «σ»), η δυσκολία στο μάσημα και την κατάποση, η συστηματική αναπνοή από το στόμα, καθώς και πιθανά προβλήματα στη λειτουργία της κροταφογναθικής άρθρωσης.

Τα αίτια αυτής της διαταραχής είναι πολλά και συχνά συνδυάζονται. Μπορεί να οφείλονται σε κακές συνήθειες (π.χ. μπιμπερό, πιπίλες, πιπίλισμα δακτύλου), σε δομικές ανωμαλίες όπως βραχύς χαλινός της γλώσσας ή μεγάλη γλώσσα, ή σε αισθητηριακές διαταραχές και προβλήματα αναπνοής, όπως υπερτροφικές αμυγδαλές ή αλλεργίες. Επίσης, η κακή κινητικότητα της γλώσσας και η περιορισμένη συνεργασία μυών μπορούν να συμβάλλουν στην άτυπη κατάποση.

Η διάγνωση γίνεται μετά την ηλικία των τεσσάρων ετών, και η θεραπεία αρχίζει με κατανόηση των αιτιών.

Ο σχεδιασμός του θεραπευτικού προγράμματος περιλαμβάνει:

Mυολειτουργικές τεχνικές (MFT), με στόχο την εκμάθηση σωστού τρόπου μάσησης

Eνίσχυση και χαλάρωση των μυών

Σωστή τοποθέτηση της γλώσσας

Βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας

Διόρθωση της ομιλίας.

Η συνεργασία με ορθοδοντικό είναι επίσης απαραίτητη, ώστε να αντιμετωπιστούν προβλήματα όπως η χασμοδοντία και γενικές γναθικές διαταραχές σε παιδιά και ενήλικες. Η συνεργασία με ειδικό λογοθεραπευτή είναι επίσης απαραίτητη ώστε να βελτιωθεί η ομιλία όταν υπάρχει πρόβλημα. Η μυολειτουργική θεραπεία πραγματοποιείται παράλληλα και πάντα σε συνεννόηση με τον ορθοδοντικό, με στόχο μια ολοκληρωμένη αποκατάσταση.

‍